معرفی کتاب ترس و لرز

ادر سال1842، رابطه­ی مردی با نامزد خود بهم می­خورد، مرد سرگشته، با این وجود که اصل مسئله کنار رفته است، هنوز در یک دوگانگی گرفتار است: یک دوگانگی که او را در خود، تا پایان عمر گرفتار خویش نگه داشت؛ دوگانگی قدم برداشتن و گرفتن تصمیمی بزرگ. دتصمیمی که زندگی انسان را تا پایان عمر تحت الشعاع خود قرار می­دهد.

ین مرد، بعدها یکی از مهم ترین کتاب های خود را تحت تاثیر اتفاقی که برایش افتاده بود، در ستایش مردی نوشت که توانسته بود بر چنین پارادوکسی فائق آید و به خاطر تصمیم اش، در تمام زمان ها جاودان شده است: ابراهیم خلیل، که پسر خود را به قربانگاه می­برد، او را زیر پای خود، به قصد قربانی شدن، خنجر بر گردن می کشد. اما خدا، گوسفندی را به جای پسرش می فرستد تا به خدا هدیه شود. «ترس و لرز» یا نام کامل آن، «ترس و لرز، غزل دیالکتیک،» کتابی که این مرد، سورن کیرکگور می نویسد، در قرن بعدی، با ظهور مردانی چون ژان پل سارتر و آلبر کامو، جایگاه خود را در جهان پیدا می کند، وقتی که فلسفه ی اگزیستیالیسم، نقش انسان در زندگی و مسئله ی انتخاب را بررسی می کند. سورن کیرکگور، فیلسوف شهیر دانمارکی، مردی بود که اندیشه هایش، جهان را تا سال ها پس از عبور او از این دنیا، در یافتن پاسخی برای سوال هایش، درمانده نگه داشته بود.«در زمانه­ی ما هیچ کس در ایمان توقف نمی­کند، بلکه همه از آن فراتر می روند ... در زمان گذشته چنین نبود؛ ایمان وظیفه ی مادام العمر بود، زیرا می اندیشیدند که قابلیت ایمان در چند روز یا چند هفته اکتساب نمی شود.» (پیشگفتار، صفحه33کتاب.)یوهانس دو سلینتیو، یکی از نام های مستعارکیرکگور بود که بر پای پیشگفتار کتاب امضا زده است، پیشگفتاری که از همان ابتدا خواننده را در سیلابی از سوال ها، ابهام­ها و فرضیه­ها غرق می­کند، کیرکگور کار خود را خوب بلد است، چهار صفحه به ایجاز نوشته تا خواننده ی خود را به سرآغاز کتاب برساند، جایی که داستان مردی تعریف می شود که در کودکی داستان زیبایِ آزمایش ابراهیم را شنیده بود.داستان ابراهیم را از زبان راوی می شنویم، روایتی داستانی و همراه با توضیحات در مورد مردی که از سوی خدا (یا شیطان؟) مامور شده تا عزیزترین دارایی اش (پسرش) فدا کند. میتواند؟ توانش را دارد؟تمام حرف هایی که کیرکگور تا پنجاهمین صفحه ی کتاب می زند، صرفا طرح مسئله است. برای نزدیک شدن به سوال هایی که ذهن فیلسوف ما را پر کرده اند. سوال هایی که کتاب «ترس و لرز» برای آن ها نوشته شده است. این چنین است که به بخش «مسائل» می رسیم و باز هم یک پیشگفتار دیگر رو به رویمان، کیرکگور وسواس گونه سعی دارد ذهن خواننده ی خود را هم آماده و در عین حال درگیر با مسئله ی ابراهیم نگه دارد تا هم بتواند آن چیزی که از این ماجرا فهمیده را بیان کند، هم همراه با داستان هایی که در کنار ماجرای ابراهیم می آورد، بتواند دنیا را آن گونه که درک کرده توصیف کند و با تمام این مسائل، سوال های خود را هم بپرسد. کتاب «ترس و لرز» در حقیقت یک روایت کوتاه فلسفی نیست، متنی است موجز و خلاصه از جهان بشریت، که در آن هنوز انسان ها رودررو با تردیدهای ابراهیمی هستند.

مساله یکم: آیا تعلیق غایت شناختی امر اخلاقی ممکن است؟آزمون، وسوسه، اضطراب، پریشانی، پارادوکس، در حقیقت زندگی روزمره هراسان، مسائلی که در هر لحظه با آن روبه رو هستیم (آدم هایی مثل سارتر بعد ها نام «انتخاب» را بر روی آن گذاشتند) و درگیرشان می شویم. کیرکگور در اولین سوال فلسفی خود، می خواهد به این موارد نزدیک شود. داستان ابراهیم کمک می کند تا بتواند چارچوبی برای پرسش ها و بحث هایش بسازد.

مساله دوم: آیا تکلیفی در برابر خدا وجود دارد؟ پارادوکس ایمان و رابطه ی انسان با خدا، وظایف اش و جایگاه و حقوق اش، و مسئله ی وسوسه، گناه، عشق و نفرت در دومین مساله ی کیرکگور رودرروی خواننده قرار می گیرند و این ها دومین بخش ِ اصلی ِ کتاب را می سازند.

کتاب173صفحه ای سورین کیرکگور را می توان به سادگی «کتاب پرسش ها» نام نهاد. مثل هر فیلسوف دیگری، مرد ما هم از میان ِ اضطراب ها، آشفتگی ها و پارادوکس های درونی اش سربرآورده تا دنیا را آن گونه که دیده است توصیف کند و در این توصیف، تصویری تازه از جهان، به خواننده ی خود هدیه دهد.با وجود اینکه کتاب ِ «ترس و لرز» یک نمونه ی کلاسیک از یک اثر مهم فلسفی است و بیش از یک قرن از انتشار آن می گذرد، هنوز تازه است. هنوز لبریز از مسائلی است که برای خواننده ی امروزی، می تواند جذاب باشد. البته یک پیش شرط برای درک اولیه ی کتاب لازم است: بتوانی مساله خدا و ایمان را بفهمی (نه الزاما به آن معتقد باشی.) تا کتاب را اساسا بتوانی بخوانی. اگر سوال خدا، ایمان و رابطه ی آن با زندگی در ذهن خواننده باشد، «ترس و لرز» کتاب لذت بخشی است. مگر نه، خواننده از همان ابتدا به جبهه گیری در برابر کتاب می پردازد .